Miażdżąca siła stereotypów

źródło: Fotolia

- Nie prasujesz pościeli?!

W pewnym momencie padło to pytanie, a raczej stwierdzenie pełne wyrzutów, pretensji i jakby reprymendy. I to spojrzenie, tak wiele mówiące. O mnie, o moje kondycji, jako pani domu, matki, żony.

I prawdziwie przez chwile poczułam się, jak zły człowiek, gorszy gatunek kobiety, okropna matka, marna pani domu, niegodna żona i kiepska kochanka.

Nie kto inny, tylko druga kobieta potrafi wzbudzić w kobiecie takie uczucia. Jednym zdaniem, jednym spojrzeniem, potrafi zrównać cię z ziemią i sprawić byś poczuła się, jak przysłowiowe gówno. 


Nikt tak nie zrozumie kobiety jak druga kobieta? Prawda. Ale też kto najbardziej dokucza innym dziewczynkom? Dziewczynki! Podobno aż 71 proc. ofiar mobbujących pań to kobiety. Czyżby kobieca solidarność odeszła już do lamusa? Na pewno nie, ale tylko kobiety potrafią albo kochać, albo nienawidzić, nie ma, przynajmniej według mnie, niczego pośredniego. Ale dziś nie o tym.

Nie, nie prasuję, pomyślałam, nie krochmalę, nie magluję. Ale za to mam wiele innych zalet. Potrafię dotknąć językiem nosa, machać uszami. Umiem odnaleźć się w każdej sytuacji i w każdym towarzystwie. Tak modeluję głosem i wydobywam dźwięki na poziomie takich decybeli, o których zwykłemu śmiertelnikowi nawet się nie śniło, w najgorszych koszmarach. Z reguły wiem, co powiedzieć, często nawet mądrze i zabawnie w jednym.

Jestem elokwentna, inteligentna, oczytana i zabawna.

Więc dlaczego pytanie dotyczące bielizny pościelowej, a nie twórczości Dostojewskiego czy Gogola, tak mnie zawstydziło i zabolało? Dlatego, że ciągle tkwi, gdzieś tam we mnie, głęboko zakorzenione, tradycyjne, modelowe myślenie.

Dlaczego nadal dajemy sprowadzać się do roli kobiety – kury domowej, pani domu, kuchty? Tyle pokoleń kobiet (i nie mówię tu o żadnych feministkach) walczyło, by pozbyć się tego wizerunku, by zrzucić go z ramion, jak zbędny balast. Jednak jest on tak bardzo zakorzeniony w świadomości społeczeństwa, że całkowite pozbycie się go jest po prostu niemożliwe. Nasze bycie, jako kobiety-człowieka, zdeterminowane jest przez kobietę-żonę, matkę i kurę domową.

Jakiś czas temu niezapowiedziana odwiedziłam koleżankę, raczej znajomą, szybka sprawa. Zaprosiła mnie do domu, oczywiście ze standardową śpiewką każdej kobiety: „Nie przestrasz się, mam bałagan”. Z reguły takim bałaganem jest talerz w zlewie, czy kurtka na krześle w kuchni. Ale u niej był totalny burdel, jak babcię kocham, nie należę do czyścioszków, ale to, co tam zastałam, delikatnie mnie przeraziło. I dopiero później uświadomiłam sobie, że przecież jest ona samotną matką, która angażuje się w miliony przedsięwzięć, działa, pracuje i robi to, co lubi. Więc na sprzątanie nie ma czasu, a na pomoc domową, kasy.

I poraziło mnie moje własne, stereotypowe myślenie: skoro jest kobietą, jej dom musi lśnić czystością, a z piekarnika wydobywać się zapach cieplutkiego jabłecznika. Nic bardzie mylnego!!! I poraziło mnie to, że taka przecież jestem wyzwolona, mam w nosie porządek w domu i czyste blaty w kuchni, a jednak ten szablon  "idealnej kobiety, czyli perfekcyjnej pani domu" wziął górę nad zdrowym rozsądkiem. 

Przecież w dniu, w którym zostałaś żoną czy matką, nie podpisałaś cyrografu, w którym zgodziłaś się, na to, by do końca życia być „na usługach”. Na to, by być świętą matroną o nieskalanym wizerunku.

Pojęcie matki zostało stworzone przez innych, przez społeczeństwo i media. To tylko wizerunek, a nie tożsamość. Wizerunek, który przez lata obrósł w stereotypy, ponieważ został wymyślony na potrzeby społeczeństwa. Nikt nie staje się tylko i wyłącznie matką czy żoną.

Matka Polka to nasz krajowy wynalazek, symbol, który w innych kulturach nie ma swojego odpowiednika - mówi psycholog Maria Szczucka. - Korzenie tego określenia tkwią w naszej niełatwej, narodowej historii, w której całe pokolenia mężczyzn poświęcały życie, walcząc o wolność. Kiedy mężowie, ojcowie i bracia ruszali do powstania, na front albo dogorywali na zsyłkach i w więzieniach, w domach zostawały kobiety z dziećmi. Powtórkę z historii Polki przerobiły całkiem niedawno. W okresie powstawania "Solidarności" i strajków w sierpniu 1980 r., na murach Stoczni Gdańskiej pojawił się nawet napis, głoszący: "Kobiety, nie przeszkadzajcie nam, my walczymy o Polskę...”

I mimo, że czas historycznych przewrotów mamy już za sobą, to nadal siebie i swoje potrzeby stawiamy daleko w tyle, za potrzebami męża czy dzieci. Chyba jednak powinnam zmienić kolejność, oczywiście, tak było, jeszcze do niedawna. A dziś sytuacja wygląda zgoła inaczej, bo na pierwszym miejscu są potrzeby dziecko, później długo, długo nic, mąż i gdzieś na szarym końcu ja, czyli kobieta. A jak postępujesz inaczej, wzbudzane są w nas, kobietach, wyrzuty sumienia i posądzane jesteśmy o egoizm.


Mimo, że ten tradycyjny model rodziny zaczyna się odwracać, kobiety wracają do pracy, walczą o siebie i swoje miejsce, mają większą świadomość siebie i swoich potrzeb, nadal pokutuje w nas ten zasiedziały przez wieki wizerunek.

Wiecie ile statystyczna Polka, która pracuje zawodowo, poświęca czasu, na drugi, nieformalny etat, jakim jest zajmowanie się domem? Średnio, ok. 10 godziny tygodniowo. Sprzątamy, pierzemy, prasujemy, gotujemy… czyli odpieprzamy całą brudna robotę, bo to mamy wpisane w genach (tak, usłyszałam kiedyś taki tekst i jeszcze to, że będę dobrą matką, ale nie dlatego, że jestem taka zajebista, tylko dlatego, że mam szerokie biodra i będzie „mi się dobrze rodziło” – szowinistyczne teksty, co? A dziś jest znanym prawnikiem).

Ale dlaczego nikt mężczyzny, ojca, nie zapyta, jak godzi karierę zawodową z ojcostwem? Dlaczego nikt mężczyzny nie nazwie pełnoetatowym tatą? Dlaczego mężczyzna wraca z pracy zmęczony, przepracowany? Ponieważ nadal tkwi w nas ten patriarchalny model rodziny, w którym mąż, utrzymuje rodzinę, a kobieta pielęgnuje domowe ognisko.

I na koniec, wiecie, po czym poznamy, że mężczyzna będzie idealnym mężem? Po tym, jak traktuje… swojego konia – mądrość Amiszów.